ΚΑΤΑΙΓΙΣΜΟΣ ΙΔΕΩΝ

Σύμφωνα με τον Κόκκου Α. (2007) στις “Εκπαιδευτικές Τεχνικές” από τον τόμο Ι του “Εκπαιδευτικού Υλικού για τους Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης” (Εκδόσεις ΕΚΕΠΙΣ) η εκπαιδευτική αυτή τεχνική συνίσταται στην πολυεπίπεδη εξέταση ενός ζητήματος ή μιας κεντρικής έννοιας μέσω της παρακίνησης των διδασκομένων να προβούν σε ελεύθερη, αυθόρμητη έκφραση ιδεών. Ο εκπαιδευτής ζητάει από τους εκπαιδευόμενους να προτείνουν όσο περισσότερες ιδέες μπορούν σε μια ερώτηση που τους θέτει. Τους ενθαρρύνει να τις εκφράσουν με γρήγορο ρυθμό, αυθόρμητα, ο ένας μετά τον άλλον, υπό μορφή “καταιγισμού”. Δεν έχει σημασία αν γνωρίζουν το θέμα. Ζητούμενο είναι να συμβάλουν στην εξέταση του ζητήματος με όποια ιδέα ή πρόταση έρχεται στο μυαλό τους, έστω και αν μοιάζει φανταστική ή απραγματοποίητη. Δεν γίνεται κριτική όσο παρουσιάζονται οι ιδέες, ωστόσο οι συμμετέχοντες θα κληθούν αργότερα να τις εξηγήσουν. Ο εκπαιδευτής σημειώνει τις ιδέες στον πίνακα πιστά, χωρίς να υποδεικνύει τίποτα. Ύστερα εξετάζει τις γραμμένες λέξεις και τις ταξινομεί σε κατηγορίες. Στη συνέχεια, αξιοποιώντας την τεχνική των ερωτήσεων – απαντήσεων ή της συζήτησης (τις τεχνικές αυτές θα τις δούμε αργότερα), οδηγεί την ομάδα σε σχολιασμό των κατηγοριών που προέκυψαν. Τέλος προβαίνει σε σύνθεση όσων συζητήθηκαν.

Σε ένα παράδειγμα ένας εκπαιδευτής Πρώτων Βοηθειών θέλει να θέσει το ερώτημα ποιο είναι το σημαντικότερο υλικό πρώτων βοηθειών ή διάσωσης που έχουμε στους σάκους πρώτων βοηθειών ή στην αποθήκη του συλλόγου για κάθε περιστατικό. Κάνει το αντίστοιχο ερώτημα και αφήνει τους εκπαιδευόμενους να αναφέρουν ποιες λέξεις – υλικά έρχονται συνειρμικά στο νου τους και μάλιστα τους προτρέπει να πουν όσα περισσότερα μπορούν ακόμα και αν αμφιβάλλουν. Σε ένα πίνακα καταγράφει όλες τις απαντήσεις με τη σειρά που ακούγονται χωρίς να σχολιάζει ούτε να διακόπτει. Την διαδικασία αυτή μπορεί να την κρατήσει για 2-3 λεπτά.

Στη συνέχεια κατατάσσει τις λέξεις που γράφτηκαν στον πίνακα σε κατηγορίες π.χ. κυκλώνει τις απαντήσεις της ίδιας κατηγορίας, τικάρει άλλης κατηγορίας, υπογραμμίζει άλλης και ούτω κάθε εξής. Έτσι π.χ. με μαύρο κύκλο είναι τα υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά την αναζωογόνηση ενός θύματος, με κόκκινη υπογράμμιση τα υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε αιμορραγίες και μυοσκελετικά, με κόκκινο κύκλο υλικά ατομικά ασφαλείας, με μπλε τικ διασωστικά, με μαύρη υπογράμμιση χωρίς κατηγορία και ούτω κάθε εξής. Φυσικά υπάρχουν υλικά που μπορεί να είναι σε πολλές κατηγορίες ή υλικά που ταιριάζουν σε άλλη κατηγορία περισσότερο, αλλά ο εκπαιδευτής μεταφέρει την συζήτηση προς τα εκεί που θέλει αυτός. Αφού συζητηθούν οι κατηγορίες ο εκπαιδευτής μπορεί να ρωτήσει ποια κατηγορία είναι σημαντικότερη. Η προφανής απάντηση είναι τα ατομικά μέσα προστασίας αφού ο διασώστης πρώτα βλέπει την προσωπική του ασφάλεια και μετά του θύματος και των παρευρισκομένων. Έτσι από την κατηγορία αυτή (κόκκινος κύκλος) το πιο σημαντικό είναι τα γάντια αφού χρησιμοποιούνται σε όλα τα περιστατικά.

Επομένως αντί ο εκπαιδευτής να πει από μόνος του ότι το πιο σημαντικό υλικό που κουβαλάμε μαζί μας είναι τα ιατρικά γάντια μιας χρήσης, χρησιμοποιεί την τεχνική αυτή για να το απαντήσουν μόνοι τους οι εκπαιδευόμενοι. Επίσης ο εκπαιδευτής μπορεί να έδινε έμφαση στις κατηγορίες και να ήθελε με τον τρόπο αυτό να συζητηθεί η κατηγοριοποίηση των υλικών. Προσέξτε ότι ο εκπαιδευτής δεν μιλάει σχεδόν καθόλου. Με τον τρόπο αυτό πρέπει να γίνονται οι εκπαιδεύσεις ενηλίκων με την ενεργή δηλ. συμμετοχή τους. Φυσικά σε πολλά παραδείγματα μπορεί να χρησιμοποιηθεί η τεχνική αυτή στην εκπαίδευση πρώτων βοηθειών και καταστροφών. Τον καταιγισμό ιδεών χρησιμοποιούν και εταιρείες όταν ψάχνουν λύση σε ένα πρόβλημα ή όταν θέλουν να συζητήσουν ένα θέμα και ζητάνε πολλές και διαφορετικές ιδέες. Δοκιμάστε τη στην επόμενη σας εκπαίδευση!!

Η εκπαιδευτική τεχνική του Καταιγισμού Ιδεών (Brain Storming), εφόσον εφαρμοστεί κατάλληλα επιτυγχάνει (από τράπεζα θεμάτων ΕΟΠΠΕΠ, 2014):

1. Αξιοποίηση της εμπειρίας και της δημιουργικότητας της ομάδας
2. Δυνατότητα διερεύνησης σε βάθος του εξεταζόμενου ζητήματος εκ μέρους των συμμετεχόντων κατά την οποία οι εκπαιδευόμενοι στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στις δικές τους δυνάμεις.
3. Απελευθέρωση της σκέψης των συμμετεχόντων και διαμόρφωση μιας πιο “χαλαρής” ατμόσφαιρας και γενικότερα θετικού κλίματος.
4. Ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των συμμετεχόντων, ώστε να διευκολυνθεί ο μετασχηματισμός ορισμένων πεποιθήσεων που θεωρούνται στερεότυπες.